Będziemy objęci miłosierdziem, ponieważ nagroda jest w samym czynie. „Szczęśliwi miłosierni" dotyczy tych, którzy czynią miłosierdzie. Szczęście pełniących miłosierdzie polega na tym, że oni będą objęci miłosierdziem lub raczej już dostępują miłosierdzia.

Francuska etymologia słowa miłosierny — misericordieux jest bardzo ciekawa: misere to niedola, a coeur — serce. Miłosierdzie, to niedola serca, to znaczy ubóstwo serca. Serce, które stale się daje, jest ubogie. Istnieje analogiczne określenie łacińskie — condescendere — zstępować do, zniżyć się do kogoś, które niestety w języku francuskim przybrało zły wydźwięk. Bóg mówi: Jestem miłosierny, co oznacza „będę z wami". Ale ponieważ Bóg jest w niebie, a my jesteśmy na ziemi, można powiedzieć inaczej: zstąpię i pozostanę pośród mojego ludu, będę z wami szedł, będę jako słup obłoku podczas dnia i jako słup ognia podczas nocy. Jest to już zapowiedź przyjścia Syna, który idzie na czele ludu, „Będę pośród was", Emmanuel. To jest imię Mesjasza!

Con-descendre oznacza patrzeć z góry, wywyższać się, a ktoś con-descendant — łaskawy, to człowiek wyniosły, który raczy pochylić się w stronę kogoś mniejszego od siebie lub uważa go za mniejszego od siebie. Aby wytłumaczyć miłosierdzie, można mówić o łaskawości, to znaczy o zstąpieniu do ludzi. Bóg jest łaskawy, to znaczy, że Bóg zstępuje, aby być cum, aby być z nami. Całe Wcielenie będzie łaskawością Boga. Bóg zstąpi, Bóg się uniży.

Miłosierdzie jest nierozdzielne z nędzą. Można by powiedzieć, że miłosierdzie odruchowo reaguje na nędzę i niedolę. Bóg ma do nich nieodparty pociąg. Im bardziej Bóg widzi niedolę swego ludu, tym bardziej go kocha i tym bardziej objawia się Jego miłosierdzie. Jego miłosierdzie jest nieskończone. Można by powiedzieć, że grzech jest praktycznie nieskończony, ale jest taki moment, w którym zdecydowanie należałoby go powstrzymać. Grzech nie jest aż tak nieskończony. Dlatego trzeba, aby miłosierdzie Boże było nieskończone. Właśnie w to miłosierdzie tak bardzo wierzyła święta Teresa z Lisieux, ona, która wraz z siostrą Faustyną jest wielką apostołką miłosierdzia w naszych czasach, ponieważ właśnie teraz ludzka niedola osiągnęła wyjątkowy poziom. I zamiast mówić sobie, że człowiek jest zły z powodu nędzy i aby wszystko oczyścić nie pozostaje nic innego, jak zesłać morze ognia, tak jak potop za czasów Noego, święta Tereska odpowie: „Gdybym popełniła wszystkie grzechy świata, wszystkie możliwe zniewagi Boga, zachowałabym zawsze tę samą ufność", ponieważ wiem, jak to powiedział święty Paweł, wiem, w kim pokładam ufność, wiem, w kogo wierzę. Uwierzyłam w Boga miłosiernego, w Boga, który kocha moją niedolę, który kocha we mnie wszystko, aż do mojej nędzy. Bóg nas kocha, Bóg ma jakby odruchową reakcję na nędzę. Swym nieskończonym miłosierdziem otula nędzę świata.

Widzimy to w przepięknej przypowieści o synu marnotrawnym. Syn będzie musiał stracić wszystko, upaść na samo dno, aby miłosierdzie Ojca, Ojca wszelkich łask, objawiło się w całym swym pięknie, w całym swym blasku, we wszystkich swych wymiarach, oto Miłość Boga, która jest wyższa niż niebo, głębsza niż otchłań, głębsza niż piekło, szersza niż wszystko, co możemy sobie wyobrazić. Bóg się objawia — to nadzwyczajny pomysł Jego miłości. Im większa jest niedola, tym bardziej wyraża się Jego miłosierdzie. Jesteśmy poruszeni, ponieważ nasze poczucie sprawiedliwości w żaden sposób nie oddaje sprawiedliwości Bożej.

Sprawiedliwość Boża jest Jego świętością, to znaczy, że Bóg jest sprawiedliwy, jest taki sam wczoraj, dziś i jutro. To oznacza, że jest miłosierny. Z biegiem czasu coraz bardziej będziemy brali udział w objawianiu Jego nieskończonego miłosierdzia. Im dalej się posuwamy, tym coraz bardziej jest to czas miłosierdzia. Musimy być sami synami Bożymi, to znaczy, że sami musimy czynić miłosierdzie w sposób niestrudzony, sami musimy mieć odruchową reakcję na nędzę i niedolę.

Dopóki nie kochamy nędzarza, kogoś nieszczęśliwego, tego, który żyje w nędzy, nie jesteśmy synami Bożymi. „Bądźcie miłosierni, jak Ojciec wasz jest miłosierny". W Magnificat Maryja wyśpiewa uniżoną postawę Boga ubogiego z miłości, kiedy zawoła: „Wejrzał na uniżenie swojej służebnicy". To wyrażenie ma w sobie coś rewolucyjnego: wyobrazić sobie najwyższego Boga pochylonego nad swym stworzeniem, nad swą najmniejszą córką, która urzekła go swym pięknem.

Litość jest podobnie jak łaskawość nazwą miłości do tego stopnia źle stosowaną współcześnie przez ludzi, że nadaje się tylko do odrzucenia. Źle rozumiane jest dziś pojęcie miłości chrześcijańskiej — caritas — słowo odkryte przez chrześcijaństwo dla wyrażania miłości. Dziś caritas kojarzy się z działalnością charytatywną i oznacza przeważnie wrzucenie drobnych pieniędzy do żebraczej miski, a nie oddanie z tego, co niezbędne, konieczne do życia. Podczas gdy miłość, caritas oddaje się całkowicie. Wielka miłość, jaką Jezus nas umiłował, jest miłością aż do całkowitej ofiary, dokonanej na krzyżu

„Bóg jest litościwy i miłosierny". Można jeszcze zrozumieć, czym jest miłość miłosierna, ale co to jest litość Boga? Dziś mówi się: „Zlitowałem się nad kimś", co oznacza: „Jestem silny, a ty jesteś ubogi i ja, jako silny, lituję się nad słabym". Ależ nie! Bóg uczynił się słabym! W słowie litość jest także ruch zstępujący, płynące łzy. Litość zawiera w sobie płacz. Litość pociąga za sobą poryw serca, który sprawia, że serce się otwiera. Miłość miłosierna i litość: serce czułe, serce wrażliwe, płyną łzy i całujemy tego, dla którego czujemy Bożą litość, będącą cechą Bożej miłości.

W Modlitwie Jezusowej, modlitwie Wschodu, w której cały czas powtarzamy: „Zmiłuj się nad nami grzesznymi", zwrot ten oznacza: „Napełnij na nas Twoją miłością", Twoją miłością, która jest pocieszeniem. Jest pocieszeniem we łzach, jest odczuciem płaczu Boga, płaczu Ojca nad naszym sercem, nad naszą biedną, grzeszną istotą. To jest właśnie litość Boga. Trzeba odnowić nie słowa, ale naszą zdolność ich rozumienia. I kiedy podczas mszy mówimy: „Panie zmiłuj się", wejdźmy w położenie małego dziecka, które narobiło głupstw nie do naprawienia, ale którego Ojciec wie, że grzech daleko przekracza dziecko. Miłość — czułość i litość, łaskawość i miłosierdzie — jest nieskończenie większa niż wina i łączy nas z Ojcem. Dostrzeżmy Boga, który płacze nad nami i powiedzmy Mu: „Daj nam odczuć Twą miłość, Boże litościwy i miłosierny, nieskory do gniewu i pełen miłości"

Dochodzimy do terminu „miłosierdzie" po hebrajsku — rahamin, który oznacza zarazem miłosierdzie i łono kobiety. To miejsce jest niezwykle wrażliwe i właśnie tu znajduje się „tabernakulum" życia, to tu życie się ulokuje w chwili zapłodnienia i tu będzie wzrastać. A więc co to jest miłosierdzie, dlaczego Bóg jest nazwany Ojcem miłosierdzia? Mówimy często — Ojciec miłosierdzia, ale trzeba zwrócić uwagę, że miłosierdzie po hebrajsku jest zawsze w liczbie mnogiej. I jest to liczba mnoga o wielkim natężeniu. Tak samo nie mówi się oblicze Boga, ale oblicza Boga, ponieważ nie można Bogu spojrzeć w twarz, nie można wzrokiem ogarnąć Jego oblicza. Jego oblicze jest wielkie, a więc oblicze będzie zawsze w liczbie mnogiej. Podobnie łono matki jest w liczbie mnogiej. A zatem Bóg Ojciec ma łono matki. Może się to wydawać trochę rażące, ale zrozumiemy to bardzo dobrze.

Czym jest owo miłosierdzie? Dlaczego łono matki? Istnieje oczywiście wiele rodzajów miłości, których możemy doświadczać na płaszczyźnie ludzkiej. Jest miłość rozumna, miłość oparta na wierności, miłość, która wypływa w dużej mierze z rozsądku, z panowania nad sobą. Rozsądek dyktuje obowiązek kochania swojej rodziny, kochania dzieci. Nie zawsze robi się to dlatego, że tak się czuję, ale dlatego, że się to wie. Jest to trochę miłość z rozsądku, ale istnieje poza tym miłość płynąca z serca. I wydaje się, że miłość płynąca z serca to wszystko, że wystarczy kochać z całego swego serca. Ale tu znowu, kiedy po hebrajsku mówi się: „Będziesz miłował Pana, Boga twojego, z całego swego serca" (Pwt 6,5). Serce ze swoimi dobrymi i złymi skłonnościami, ze wszystkim, co w nas jest. Trzeba kochać Boga z tym wszystkim, co w nas jest.

Istnieje również miłość silniejsza od serca, miłość, która jest silniejsza niż rozum. To jest miłość wnętrza, miłość łona, płynąca z samej głębi. Ta miłość wypływa z nieodpartego uczucia, jest to miłość, która sprawia, że matka rzuci się w płomienie, aby ratować swoje dziecko. Matka nie powie sobie: mam jeszcze czworo czy pięcioro innych dzieci, które mnie potrzebują. Jeśli jakaś matka widzi jedno ze swoich dzieci w płomieniach, skacze w ogień. To jest silniejsze od jej głowy, która mogłaby rozumować, podpowiadając: nie, to nie jest rozsądne. To silniejsze niż jej serce, silniejsze niż jej życie. Jest to odruch, można by powiedzieć, który pochodzi z wnętrza i bierze się z faktu, że to dziecko nosiła w łonie, że jest z nim związana i że jest to miłość nierozumna, nieopierająca się na rozsądku.

Można zrobić porównanie z przypowieścią o zagubionej owcy. Owca się gubi, pasterz zostawia dziewięćdziesiąt dziewięć innych owiec. Oto historia, która wydaje się nie mieć sensu! Zostawia dziewięćdziesiąt dziewięć owiec, które mogą być zaatakowane przez wilki, niedźwiedzie lub lwy, żyjące jeszcze wówczas w Izraelu, aby szukać jednej zagubionej owcy! Dlaczego? Ponieważ jest to silniejsze od niego. Powiedziałbym bardziej dobitnie: miłość jest silniejsza od Boga. W ten sposób można to rozumieć. Mówi się o miłosierdziu i sprawiedliwości, ale miłosierdzie jest sprawiedliwością Boga. Można by powiedzieć, że to umiłowanie miłosierdzia całkowicie ogarnęło Boga. Jest silniejsze od Jego poczucia sprawiedliwości w sensie sprawiedliwości ludzkiej. Jego miłosierdzie jest silniejsze od gniewu, Jego miłosierdzie jest silniejsze od wszystkiego. Nasz Ojciec jest miłosierny. Ojciec, który nas kocha swoim instynktem macierzyńskim — używamy tu oczywiście tylko porównań. Przywodzi nam to na myśl piękne zdanie wypowiedziane przez Boga: „Jak kogoś pociesza własna matka tak Ja was pocieszać będę" (Iz 66,13).

Maryja jest najpiękniejszym „pomysłem" Jego miłości. Można by powiedzieć, że Maryja jest łonem Boga. Maryja jest nazwana Matką miłosierdzia. Jest wcieleniem, przejawem doskonałej miłości Boga. Bardzo często pobożne obrazy nam szkodzą. Ale Ojcowie Kościoła mówią, że pod płaszczem Maryi chowają się potwory, ludzie, których nikt nie chciałby kochać. Ona jest schronieniem i ucieczką największych grzeszników, ponieważ jest miłosierdziem samego Boga. A Ona mieszka pośród nas. Objawia się coraz bardziej w naszych czasach. Z Maryją, świętą Tereską, siostrą Faustyną mamy wszystko. Bóg posuwa się tak daleko, tak bardzo daleko, aby nam objawić swoje miłosierdzie! A Maryja płacze w Medjugorje, tak jak płakała w la Salette. Płacze łzami czułości i litości z polecenia Ojca, aby wyrazić czułość, litość, miłość, łaskawość i miłosierdzie Boga. Łono Maryi jest jej centralnym miejscem, miłosiernym miejscem wcielonego miłosierdzia, samej miłości. Żyjąc w łonie Maryi, schronieni pod płaszczem miłosierdzia, uczymy się poznawać Ojca. Trudno ludziom uwierzyć, że poznając Maryję, poznamy Boga Ojca. Bóg jest miłosierny i jak to mówi ojciec Kolbe, powierzył Maryi Pannie całą dziedzinę miłosierdzia. Aby zagłębić się w to Błogosławieństwo musimy modlić się do Maryi i poznać prawdziwe oblicze Ojca, który nie jest sędzią. Sądzenie pozostawił Synowi, a Syn umarł z miłości. Nie mamy się już czego lękać.
pierzchalski.ecclesia.org.pl/index.php

Majestat Boga okrywa niebiosa, a ziemia pełna jest Jego chwały. Wspaniałość Jego podobna do światła, promienie z rąk Mu tryskają, w nich to ukryta moc Jego.
Pieśń Habakuka 3, 3-4

Niech się raduje dusza wasza w MIŁOSIERDZIU Pana i nie wstydźcie się Jego chwały!
Syr 51,29

Pamiętaj, dziecko, na Pana przez wszystkie dni twoje! Nie popełniaj dobrowolnie grzechu i nie przestępuj nigdy Jego przykazań! Przez wszystkie dni twojego życia spełniaj UCZYNKI MIŁOSIERNE i nie chodź drogami nieprawości, ponieważ ci, którzy właściwie postępują, doznają powodzenia we wszystkich swych czynach.
Tb 4, 5-6

Bóg nigdy nie cofa od nas swojego MIŁOSIERDZIA; choć wychowuje przez prześladowania, to jednak nie opuszcza swojego ludu.
2 Mch 6,16

Miłosierdzie człowieka - nad jego bliźnim, a MIŁOSIERDZIE PANA - nad całą ludzkością: On karci, wychowuje, poucza i zawraca jak pasterz swoją trzodę. Lituje się nad tymi, którzy przyjmują Jego pouczenie i którzy się spieszą do Jego przykazań.
Syr 18, 13-14

Starotestamentalne «Ojcze nasz» nie kwestionuje miłosierdzia Bożego. Pokazuje tylko, że będzie one dziedzictwem człowieka, gdy ten jak prawdziwy syn zaufa słowu Boga Ojca, przyjmie Jego napomnienie, podda się Jego prowadzeniu.

Niech Bóg się zmiłuje nad nami i nam błogosławi,
niech nam ukaże pogodne oblicze.
Aby na ziemi znano Jego drogę,
Jego zbawienie wśród wszystkich narodów. Ps 67

Miłujcie waszych nieprzyjaciół

„Słyszeliście, że powiedziano: Oko za oko i ząb za ząb! A Ja wam powiadam: Nie stawiajcie oporu złemu. Lecz jeśli cię kto uderzy w prawy policzek, nadstaw mu i drugi! Temu, kto chce prawować się z tobą i wziąć twoją szatę, odstąp i płaszcz! Zmusza cię kto, żeby iść z nim tysiąc kroków, idź dwa tysiące! Daj temu, kto cię prosi, i nie odwracaj się od tego, kto chce pożyczyć od ciebie. Słyszeliście, że powiedziano: Będziesz miłował swego bliźniego, a nieprzyjaciela swego będziesz nienawidził. A Ja wam powiadam: Miłujcie waszych nieprzyjaciół i módlcie się za tych, którzy was prześladują; tak będziecie synami Ojca waszego, który jest w niebie; ponieważ On sprawia, że słońce Jego wschodzi nad złymi i nad dobrymi, i On zsyła deszcz na sprawiedliwych i niesprawiedliwych. Jeśli bowiem miłujecie tych, którzy was miłują, cóż za nagrodę mieć będziecie? Czyż i celnicy tego nie czynią? I jeśli pozdrawiacie tylko swych braci, cóż szczególnego czynicie? Czyż i poganie tego nie czynią? Bądźcie więc wy doskonali, jak doskonały jest Ojciec wasz niebieski”.

Zarówno Kodeks Hammurabiego jak i Prawo Starego Testamentu dopuszczały zasadę odwetu: „życie za życie, oko za oko, ząb za ząb, ręka za rękę…” (Wj 21, 23nn). Miała ona chronić porządku publicznego i odstraszać agresora (Kpł 24, 19nn).

Jezus znosi prawo odwetu, zastępując je prawem miłości. Poprzez rezygnację z własnych (nawet słusznych) praw i pragnienie dobra drugiej osoby, uczeń Jezusa może przyczynić się do jej nawrócenia i zmiany życia. Rezygnując z zemsty i nienawiści, ma jednak prawo do obrony własnej godności i obowiązek zwalczania zła w świecie. Św. Paweł zawarł nowe prawo Jezusa w słowach: „Nie daj się zwyciężać złu, ale zło dobrem zwyciężaj” (Rz 12, 21).

Stary Testament nakazywał miłować bliźniego. Jezus rozszerza ten nakaz o miłość nieprzyjaciół: „Miłujcie waszych nieprzyjaciół i módlcie się za tych, którzy was prześladują”. To jest rdzeń, serce całej świętości, doskonałości ucznia Jezusa. Nowe przykazanie miłości. Jezus nie dzieli ludzi na dobrych i złych. On widzi człowieka realnie – w dobrych widzi również skłonność do złego, a w złych – tęsknotę za dobrem. Miłość nie może ograniczać się tylko do ludzi nam przyjaznych, bliskich. Autentyczna miłość powinna obejmować każdego – nawet wroga.

Jezus argumentuje: „tak będziecie synami Ojca waszego, który jest w niebie; ponieważ On sprawia, że słońce jego wschodzi nad złymi i dobrymi i On zsyła deszcz na sprawiedliwych i niesprawiedliwych”. Deszcze i słońce to znak łaskawości Bożej. Jeżeli Ojciec kocha dobrych i złych, jeżeli posyła Jezusa dla całej ludzkości, to ja nie mogę dzielić ludzi na dobrych i złych, przyjaznych i nieprzyjaznych (dobrych kocham, a złych nienawidzę). Miłość nie zna podziałów ani granic. Doświadczenie bezwarunkowej i absolutnej miłości Ojca prowadzi do miłości każdego człowieka. Oczywiście, miłość ma swoje „odcienie” i natężenie. Inaczej kocham rodziców, dzieci, żonę lub męża, przyjaciół, a inaczej osoby „neutralne”, „obce” czy raniące mnie.

Ostateczną miarą miłości jest sam Bóg: „Bądźcie więc wy doskonali, jak doskonały jest Ojciec wasz niebieski”. Zdanie to bywa opacznie rozumiane i staje się źródłem fałszywej pobożności. Doskonałość w sensie moralnym, polegająca na nienagannym zachowywaniu przykazań, prowadzi zazwyczaj do perfekcjonizmu duchowego (który jest swoistym rodzajem pychy), woluntaryzmu, „samorealizacji”,… Zwykle ma niewiele wspólnego z doskonałością i świętością Boga.

Grecki wyraz „teleios” oznacza nie tylko „doskonały”, ale również: „pełny, całkowity, kompletny, dojrzały” i pochodzi od „telos” – „cel, spełnienie, kres, dojrzałość”. Dążyć do doskonałości, oznacza zmierzać do pełni, celu, którym jest Bóg – Miłość i Świętość poprzez pokorę, czyli zgodę na siebie; swoje życie i powołanie, akceptację grzeszności ale również świadomość własnej wartości i godności w Bogu.

W jaki sposób reaguję wobec niesprawiedliwości i agresji innych? Jak ja rozumiem miłość nieprzyjaciół? A jak stosuję ją w praktyce? Kogo jest mi najtrudniej dziś pokochać? Czy nie dążę do duchowego perfekcjonizmu? Co dla mnie oznacza naśladować doskonałego Boga?
Staniasław Biel SJ

***
Równowaga Duchowa
www.tolle.pl/pozycja/rownowaga-duchowa